Men wordt ouder en hierdoor neemt dus ook de kans op chronische aandoeningen toe. Bij ouderen kan door chronische klachten iedere dag veel stress worden veroorzaakt. Oudere reumapatiënten bijvoorbeeld worden hiermee wakker en hun klachten nemen toe in de winter. Voor de oudere kan het doen van boodschappen in de kou een hele uitdaging zijn. Het is mogelijk dat ouderen depressief worden en meer lichamelijke klachten gaan ervaren wanneer zij iedere dag met pijn opstaan. In dergelijke situaties is het aan te raden voor de oudere om een cursus te volgen waarin wordt geleerd hoe er met pijn en stress kan worden omgegaan in het leven. Het artikel ‘Stress, pijn en ziekte’ leert ouderen middels een stresscursus te concentreren op de positieve punten in het leven in plaats van te richten op het negatieve en zodoende om te gaan met uitdagingen die zij dagelijks hebben. De oudere kan zijn aandacht verzetten van de pijn, dan wel er beter mee leren omgaan door bijvoorbeeld leuke dingen te doen met dierbaren. Ter ontspanning kan de oudere ook dingen doen die niet klacht bevorderend zijn, zoals het lezen van een boek, het kijken van een film of het luisteren naar muziek, teneinde de focus van de klachten te verleggen.

Omgaan met teleurstellingen

Naast het feit dat ouderen vaak chronische aandoeningen hebben, worden zij ook geconfronteerd met een andere nare ervaring, namelijk het overlijden van dierbaren. Ouderen die genieten van een pensioen weten vaak niet hoe zij het leven kunnen invullen na het wegvallen van hun partner. Alledaagse gewoonten kunnen de oorzaak zijn van veel pijn bij ouderen, aangezien dit hen vaak laat herinneren dat hun partner er niet meer is. Het verdriet van de ouderen en alle veranderingen die zij doormaken, zorgen ervoor dat de ouderen vaak reflecteren op hun eigen leven, daar zij beseffen dat hun eigen dood onomkeerbaar is. De oudere ervaart rust wanneer hij kan terugdenken aan de aangename tijden waarin hij plezierige activiteiten heeft ondernomen die hem voldoening gaven in het leven. Aan de andere kant kan het zijn dat de oudere veel negatieve momenten tegenkomt tijdens het terugblikken en hij niet kan plaatsen waarom hij deze nare ervaringen heeft moeten opdoen. Zo zou het bijvoorbeeld kunnen zijn dat de kinderwens van de oudere nooit is vervuld en hierdoor een grote droom nooit werkelijkheid heeft mogen worden. Wanneer de oudere zich volledig focust op de nare momenten van het leven, zou het kunnen voorkomen dat hij zijn steentje wil bijdragen aan de samenleving door bijvoorbeeld vrijwilligerswerk te doen of zijn ervaringen te delen met de wereld middels publicatie. Anderzijds is het mogelijk dat de oudere depressief wordt, doordat hij niet weet hoe hij moet omgaan met moeilijke situaties. Wanneer een dierbare komt te overlijden, wordt er een beroep gedaan op de veerkracht van de oudere. Wanneer men zich de juiste mentale vaardigheden aanleert in het leven, kunnen gedachten en emoties gecontroleerd worden, aldus het artikel ‘Veerkracht en topsport.’ Voor de oudere is het dus verstandig om snel te wennen en zich aan te passen aan het leven zonder partner. Als de oudere het wenst, kan hij een rouwverwerkingscursus volgen. Deze cursus zorgt voor pijnvermindering waardoor de oudere zich kan ontspannen. Dat vormt ook het uiteindelijke doel van de cursus. Het verwerken van een verlies van een dierbare kan op verscheidene manieren. Een voorbeeld van rouwverwerking is dat de oudere aangename herinneringen ophaalt samen met familie over de overleden dierbare waardoor hij het verlies kan verwerken. De oudere leert hoe hij zonder partner verder kan leven en de kinderen zonder een ouder.

Invloed op Alzheimer

Uit onderzoek is gebleken dat één op de vijf mensen op oudere leeftijd te maken krijgt met Alzheimer. De groep ‘alleenstaande ouderen’ heeft hier tweemaal zoveel kans op. Ouderen die lijden aan dementie kunnen vaak hun omgeving niet meer begrijpen en verliezen de controle over hun leven. Dit heeft als gevolg dat zij zich gaan uiten op verscheidene manieren, zoals middels agressie, paniek of angst. Uit deze uitingen kan worden geconcludeerd dat de oudere zich bedreigd voelt en zich zodoende probeert te beschermen. Het hebben van sociale contacten draagt bij aan gezond ouder worden. Alzheimer kan vaak voorkomen dan wel uitgesteld worden door gezond te eten, genoeg te bewegen en voldoende sociale contacten te hebben volgens het artikel ‘Vetzucht, geluk en sport.’

Remedie tegen stress

In het artikel ‘Stress – vriend en vijand’ wordt beschreven dat stress op een bepaald vlak indirect invloed kan uitoefenen op een ander vlak. Een vaak voorkomend probleem bij ouderen dat veroorzaakt kan worden door stress is incontinentie. Hierdoor proberen zij sociale situaties te vermijden. Dit kan komen door bijvoorbeeld angst, schaamte of gebrek aan zelfvertrouwen. Deze ouderen komen zodoende in een sociaal isolement terecht. In dit geval heeft stress invloed op psychisch, sociaal en fysiologisch niveau. Ademhalingsoefeningen en meditatie zouden de stress en incontinentiesymptomen kunnen verminderen, dan wel laten verdwijnen. Hierdoor kunnen ouderen met een gerust hart weer verder leven en de deur uit, zonder een angst- of schaamtegevoel te hebben.

Visie op participatiesamenleving

Als laatste wil ik graag mijn eigen visie delen over de negatieve effecten van de participatiesamenleving die stress kunnen veroorzaken voor ouderen. De Nederlandse samenleving verwacht van ouderen dat zij meer zorg gaan krijgen uit eigen kring. Dit kan ervoor zorgen dat naasten, zoals familieleden, zich ‘opgelegd’ als mantelzorger moeten opstellen. Dit kan veel stress veroorzaken op diverse gebieden. Het merendeel van de ouderen wil vaak zelf geen mantelzorg of hulp vragen aan familie, buren of kennissen, omdat zij vinden en denken dat dit hun privacy schendt. Een voorbeeld is dat ouderen zich gaan schamen wanneer zij gevoed of gewassen moeten worden door hun eigen kinderen die zij zelf hebben grootgebracht. De overheid wil graag dat de thuiszorg overgenomen wordt door familie, buren of kennissen, ongeacht de wens van de oudere. Vaak vinden ouderen zelf dat zij een last vormen voor een ander en durven hierdoor geen hulp te vragen. Doordat ouderen deze vorm van zorg proberen te vermijden en anderzijds nog geen recht op formele zorg hebben, kan dit leiden tot achteruitgang van hun gezondheid. Hierdoor kan de verslechterde gezondheid van ouderen pas laat gesignaleerd worden.

Participatiesamenleving als utopie

De vraag die nu gesteld kan worden is of de participatiesamenleving voor ouderen een zegen is of juist niet. De overheid gaat hier alleen maar op vooruit, aangezien zij minder hoeft te investeren in ouderen. Ouderen met bijvoorbeeld fysieke klachten gaan hierop achteruit, doordat zij wegens financiële redenen geen hulp meer in de huishouding kunnen inschakelen, wat uiteindelijk kan leiden tot een onverzorgd huishouden. Doordat het huis niet meer wordt schoongemaakt, krijgen ouderen liever geen familie en vrienden over de vloer meer, wat kan zorgen voor vereenzaming. Eenzaamheid zorgt voor stressfactoren die op hun beurt weer kunnen leiden tot meerdere klachten, zoals overgewicht, hart- en vaatziekten, slapeloosheid, depressie, ademhalingsproblemen etcetera…

Bronnen:
Stress, pijn en ziekte: I. van Dijk, H.J. van Ravesteijn, A.E.M. Speckens
Veerkracht en topsport: L. Wierts
Vetzucht, geluk en sport: D.F. Swaab
Stress- vriend en vijand: T. Compernolle

Wishaal studeert Toegepaste Gerontologie en schrijft graag over verschillende aspecten van het ouder worden. Meer weten over Wishaal? Klik dan hier.